تست دوازدهم جوئل: آیا از آزمایش "کاربردپذیری راهرویی" استفاده می‌کنید؟
در ابتدای توضیح درباره آخرین تست جوئل، باید اشاره کنم که کاربردپذیری را به عنوان ترجمه‌ای برای usability به کار بردم و در اینجا منظور از آن طراحی واسط کاربر یا user interface برای نرم‌افزارهاست.
جوئل اشاره می‌کند که
در تست hallway usability، شما خِر اولین فردی را که از راهرو رد می‌شود می‌گیرید و مجبورش می‌کنید بنشیند پای برنامه‌ای که الان نوشته‌اید. اگر با 5 نفر این کار را تکرار کنید، 95 درصد مشکلات usability برنامه‌تان را کشف خواهید کرد
هدف این تست این است که به ما اهمیت بحث usability را یادآور شود. خود جوئل اشاره می‌کند مساله واسط کاربر برای فروش نرم‌افزار هم مهم است. کاربران نرم‌افزاری را بیشتر دوست دارند که طرز کار با آن را سریع‌تر یاد می‌گیرند.
usability در نرم‌افزار و بررسی یک مثال از UI نامناسب
به این توصیه‌ها که به تازگی در اکانتم در توییتر نوشتم توجه کنید:
- قرار دادن label در بالای textbox ها به جای قرار دادن در کنار، کمک می‌کنه چشم در حال پایین اومدن در صفحه راحت‌تر فرم رو ببینه.
- به جای استفاده از yes / no در popup ها که کاربر رو مجبور می‌کنه توضیح رو بخونه، عملیات رو در متن دکمه بنویسیم مثلاً save و don't save
- از اینکه دکمه‌های عملیاتی (مثل reply) در hover نمایش داده بشن به جا استفاده کنید. مرورگرهای موبایل hover شدن موس رو درک نمی‌کنند.
این توصیه‌ها و سایر موارد مشابه، برای ایجاد ظاهری راحت‌تر برای کاربران نرم‌افزار هستند. در خصوص مواردی که به ایجاد یک UI خوب نرم‌افزاری می‌انجامد، در آینده یک سری نوشته را شروع خواهم کرد، اما تا آن موقع با یک مثال، بحث UI را بیشتر بررسی می‌کنیم.
اخیراً با پروژه‌ای درگیر شدم که هدفش ایجاد یک سیستم نظرسنجی ساده است که البته ویژگی‌های خاص خودش را دارد. تصویر زیر، تصویر پیشنهادی برای UI بخش ثبت نظرسنجی و سوالات آن است.
تصور کنید که من بر اساس تست hallway usability شما را در حین رد شدن در راهرو شکار می‌کنم و می‌نشانم پشت سیستمی که برنامه‌ای با UI بالا در آن اجرا شده. حالا از شما می‌خواهم که یک نظرسنجی جدید ثبت کنید و تعدادی سوال نیز در آن وارد نمایید. سناریوهای انجام کار به شرح زیر هستند:
ثبت یک نظرسنجی جدید: شما ابتدا باید در textbox شماره 2 یک نام را برای نظرسنجی وارد کنید، سپس دکمه شماره 6 را بزنید.
ثبت سوال برای یک نظرسنجی: ابتدا نظرسنجی مورد نظر را با استفاده از شماره 1 انتخاب کنید، بعد در شماره 3، عنوان سوالتان را بزنید و دکمه شماره 4 را کلیک کنید.
با توجه به توضیحات بالا و صرفنظر از اینکه برای همه سناریوها (مثل ویرایش یا حذف نظرسنجی) امکانی در نظر گرفته نشده است، سایر سناریوهای کار کاربر را می‌توانید حدس بزنید که چگونه خواهند بود.
خب حالا با شرایط بالا، شما که به خاطر بدشانسی گرفتار hallway usability test من شده‌اید، محو تماشای فرم هستید و خب خبر بد برای من این خواهد بود که نمی‌توانید با این فرم کار کنید!
این کار به نظر ساده خیلی کمک می‌کند که شما به عنوان برنامه‌نویس، اشکالات کاربران را شناسایی کنید. تحویل نرم‌افزار را برای شما ساده‌تر می‌کند و در نهایت کاربران هم، نرم‌افزار شما را قبول می‌کنند. در مورد پذیرش نرم‌افزار توسط کاربران هم باید مطلب جداگانه‌ای بنویسم، فعلاً فقط یادتان باشد که hallway usability test به شما کمک می‌کند تا نرم‌افزارهای قابل پذیرش درست کنید.
در خصوص استفاده از این تست، خاطره جالبی دارم. یک بار به یکی از همکاران تازه وارد که برنامه‌نویس قهاری در زمینه تولید نرم‌افزارهای دسکتاپ بود اما تجربه‌ای در تولید نرم‌افزارهای تحت وب نداشت و البته با محیط شیرپوینت نیز آشنایی نداشت، یک راهکار اجرا شده در بستر شیرپوینت را نشان دادیم و خواستیم که با آن کار کند. نتیجه فوق‌العاده بود: چیزهایی که برای ما (به دلیل کار بیش از حد با user intreface شیرپوینت) عادی شده بود برای آن همکارمان تازگی داشت و این یعنی فرض‌هایی که درباره میزان اطلاع کاربران نهایی سیستم از نحوه کار آن داشتیم چندان درست نبودند.
به طور کلی، یکی از دام‌هایی که در تولید UI نرم‌افزارها وجود دارد این است که چون من می‌فهمم که چطور باهاش کار کنم، دیگران هم خواهند فهمید. hallway usability test به شما کمک می‌کند که صحت این ادعا را بسنجید!